Op 15 mei werd de Rainbow Index 2024 gepubliceerd. Deze index, in de vorm van een kaart, geeft een beeld van de status van mensenrechten in Europese landen. Hoe hoger een land scoort op de index, hoe beter de wetgeving en het politieke landschap van dat land is uitgerust om LHBTIQ+ mensen te beschermen tegen schending van mensenrechten. De index wordt al sinds 2009 jaarlijks samengesteld door ILGA Europe en beslaat 49 Europese landen.
Nederland staat, net als vorig jaar, op nummer 14. Bovenaan de index, en al negen jaar lang, staat Malta. Daaronder, op nummer twee, staat IJsland. IJsland is omhoog geklommen in de lijst ten opzichte van eerdere jaren, omdat zij conversietherapie hebben verbannen en trans-specifieke zorg toegankelijk hebben gemaakt. Op nummer drie dit jaar staat België, ook daar is conversietherapie inmiddels verboden.
Dat Nederland op een verre 14e plek staat is zorgwekkend, zo vindt ook COC Nederland. ‘Iedereen in Nederland moet veilig en zichtbaar zichzelf kunnen zijn, wat ook je seksuele oriëntatie, geslachtskenmerken, genderidentiteit of genderexpressie is,’ aldus COC Nederland, de Nederlandse organisatie voor seksediversiteit NNID, Transgender Netwerk en Bi+ Nederland in een reactie. ‘Wat ook de samenstelling van een nieuw kabinet wordt, ze hebben een dure plicht om te zorgen dat de mensenrechten van LHBTIQ+ personen in Nederland beter worden gewaarborgd.’
De vier organisaties pleiten onder meer voor maatregelen tegen discriminatie en geweld, een verbod op medisch niet-noodzakelijke behandelingen van intersekse kinderen, die zonder hun expliciete en goed geïnformeerde goedkeuring plaatsvinden. Verder willen de organisaties dat wijziging van de officiële geslachtsvermelding voor transgender en non-binaire personen gebaseerd wordt op zelfbeschikking.
Andere Europese landen slaagden er afgelopen jaar wél in om de mensenrechten van LHBTIQ+ personen te verbeteren. Zo werd in Duitsland wijziging van de officiële geslachtsvermelding voor trans- en non-binaire personen gebaseerd op zelfbeschikking en kwamen er hogere wettelijke straffen op geweld met een discriminerende achtergrond. Duitsland passeerde Nederland en steeg van de 15e (2023) naar de 10e (2024) plaats op de Rainbow Index.
Nederland boekte afgelopen jaar alleen vooruitgang bij bloeddonatie: op aandringen van COC Nederland kwam er in 2024 een einde aan decennia van discriminatie van homo- en bi+ mannen.
Ook ILGA-Europe is bezorgd over de stilstand op het gebied van wetgeving in veel Europese landen. De organisatie noemt die gevaarlijk, omdat het daardoor eenvoudig wordt voor conservatieve nieuwe regeringen om de mensenrechten van LHBTIQ+ personen te ondermijnen. – COC Nederland.
Onderaan de lijst staan Rusland, Azerbeidzjan en Turkije. Op rainbowmap.ilga-europe.org kun je alle scores per land bekijken.